Jan Quak en zijn vrouw Ankie van ’t Westende uit Nieuwkoop komen regelmatig op vakantie naar Terschelling. Deze herfst zijn ze er weer, maar dit keer met heel speciale Ghanese gasten: de dove Adwoa Pinamang (23) en haar begeleidster Elizabeth Akua Afriyie (41).
Met zijn viertjes verblijven ze in een appartement van de Walvisvaarder in Hoorn. Jan is gepensioneerd, maar heeft jaren als conciërge gewerkt op een school in Nieuwkoop en Ankie zit in de zorg. Samen zetten ze zich in voor de stichting SOKPO: Stichting Ondersteuning Kleinschalige Projecten Ontwikkelingslanden. “Wij komen al jaren op Terschelling en zijn inmiddels goed bevriend geraakt met Roel Trip, die sinds 2007 ook in het bestuur van de Stichting zit”, legt Jan uit.
Inzamelingen
Ze vertellen over allerlei inzamelingsacties die ze hebben georganiseerd. Roel: “Volgens mij was het in 2009 dat we een veiling organiseerden in de ET10 in Midsland. Het was een fantastische avond met allemaal plaatselijke muzikanten en er is bijna €17.000,- opgehaald voor de stichting.” Jan vult aan dat ook op ‘zijn’ school verscheidene acties zijn geweest om geld in te zamelen. Hij legt kort uit wat er met dat geld gebeurt en met wat voor projecten de stichting zich bezighoudt. “De stichting heeft onder andere twee dovenscholen gerealiseerd. Zo is in 2014 gestart met de bouw van het ‘Job Creation and Training Centre for the Deaf’ in Kumasi, de tweede stad van Ghana. Het centrum is inmiddels af en richt het zich op jongeren tussen de 18 en 35 die school hebben verlaten. Op het JCTC krijgen ze een vakopleiding, waarmee ze later hun eigen geld kunnen verdienen. In Jamasi, zo’n 40 kilometer ten noorden van Kumasi staat de Ashanti School for the Deaf. Hier krijgen dove en slechthorende kinderen uit alle delen van het land onderwijs, eten, drinken en onderdak.”
Jan is regelmatig naar Ghana afgereisd om een helpende hand te bieden bij de realisatie van de scholen en projecten. “Toen ik met mijn vrouw Ankie naar het land afreisde hadden we een bijzondere ontmoeting”, aldus Jan. Ankie vervolgt: “We ontmoetten Adwoa Pinamang. Een doof meisje dat rond sjokte met een lege gasfles op haar hoofd. ‘No gas’, stond er overal geschreven. Nergens was nog gas te krijgen. Het maakte zo’n indruk op ons, dat we haar beter wilde leren kennen.”
“Adwoa is als baby door haar ouders op straat gezet. Vreselijk. Ze bleek doof: daar konden haar ouders niets mee. Na wat omzwervingen kwam ze bij haar tante terecht, die haar opving waar ze kon. Door middel van een lening met haar eigen boerderij als onderpand, was het mogelijk om het meisje naar een doveninternaat te sturen. Hier heeft ze tot haar achttiende op school gezeten. Daarna hebben wij haar opgevangen, als een soort pleegouders. We vroegen haar wat ze zou willen worden. ‘Kok!’, antwoordde ze. Ze ging naar het Methodist Women Training Centre in Kumasi, waar ze als enige dove tussen de 240 leerlingen een pittige start beleefde. Onzekerheid en onbegrepen worden voerden de boventoon, maar naarmate de maanden vorderden zag je haar opbloeien en ging ze het ontzettend goed doen. Inmiddels is ze met vlag en wimpel geslaagd op de driejarige koksopleiding en heeft ze diverse prijzen gewonnen voor beste leerling.” Ankie vertelt dat ze in juni als verrassing naar Ghana zijn gereisd, om Adwoa haar diploma-uitreiking bij te wonen. “Het was een geweldige surprise, ze had niet verwacht dat Jan en ik erbij zouden zijn. Sinds kort heeft Adwoa een baan bij één van de betere restaurants in het dorp waar ze woont: French Garden.”
Adwoa tijdens de diploma-uitreiking
Reactie op geluid
Naarmate Jan en Ankie meer tijd met het dove meisje spenderen, krijgen ze steeds meer de indruk dat ze af en toe reageert op geluiden. Het Nederlandse stel gaat ermee aan de slag en laten haar in onderzoeken in het Kumasi Hearing Centre. Daar komt aan het licht dat ze een aantal geluiden inderdaad waarneemt, maar ze er in Ghana verder niets mee kunnen door gebrek aan goede apparatuur. Dus: op naar Nederland met de testresultaten.
Ankie: “We zijn naar onze huisdokter geweest en hebben er een KNO-arts uit Leiden naar laten kijken. Beide artsen waren zeer positief en zagen potentie. Een bezoek aan een gehoorzaak in Uithoorn volgde, waar we met een specialist hebben gekeken welk apparaat het beste bij Adwoa zou passen. In Ghana zijn afdrukken van haar binnenoor gemaakt en vanaf dat moment was het enige dat we nog moesten doen: ons dove pleegkind naar Nederland halen.” Maar dat bleek minder makkelijk dan gedacht.
Het koppel wilde Adwoa samen met haar begeleidster en tolk Elizabeth naar Nederland halen, maar er was allerlei gedoe omtrent de visums. Er was zelfs een tijdje dat het echt niet leek te gaan lukken. “Totdat allerlei media zich ermee gingen bemoeien, zoals Hart van Nederland en het Algemeen Dagblad. Na de uitzending op SBS6 kreeg het ministerie van Buitenlandse Zaken er lucht van en waren de visums binnen anderhalve week binnen”, vertelt Jan.
Eenmaal in Nederland aangekomen werd het gehoorapparaat van de Ghanese geïnstalleerd. Haar pleegmoeder blikt terug op een emotioneel moment: “Jan danste in Ghana vaak met Adwoa op bepaalde lokale muziek. Ze hoorde het weliswaar niet, maar doordat ze de trillingen in de muziek voelde kon ze meebewegen. We hebben die cd meegenomen en opgezet op het moment dat het gehoorapparaat aan ging. Je had haar gezichtsuitdrukking moeten zien toen ze het hoorde. Een geweldig moment, we waren allemaal in tranen. Dat vergeten we nooit weer.”
Tijdens de maand dat de Ghanese vrouwen in Nederland zijn, hebben ze ook een bezoekje gebracht aan Terschelling. Jan en Ankie wilden de meiden laten zien waar ze zo graag naar toe gaan op vakantie. “Het was geweldig. We mochten fietsen lenen, hebben een ecosafari gekregen en zijn met paard en wagen het eiland over geweest. Het was voor Adwoa de allereerste keer dat ze op een strand was, heel bijzonder”, Ankie glundert. Als we Elizabeth vragen wat ze het leukst aan Terschelling vindt, noemt ze meteen het strand. “Maar het is hier toch wel heel koud”, lacht ze.
Toekomst
Half oktober vliegen de dames terug naar huis, in februari gaat Jan weer die kant op. “Ik wil met eigen ogen zien dat het geld dat ingezameld wordt goed terecht komt. Bovendien blijven we Adwoa ook goed in de gaten houden. In Nederland ben je kansarm als je doof bent, maar in Ghana kansloos. Dankzij haar gehoortoestel kan ze nu woordjes leren en is ze een heel stuk verder geholpen. Ze heeft nu een mooie toekomst in het vooruitzicht, waar ze zelf aan kan gaan bouwen.”
___________________________________________
Dit artikel is geschreven in opdracht van Weekblad de Terschellinger.
Gepubliceerd in weekblad de Terschellinger, editie 1605 – oktober 2016.