Back to nature
Van visleer tot woonaccessoire
Het is een eeuwenoude techniek, die al duizenden jaren wordt toegepast door de Inuit: het looien van vishuiden tot visleer. Happy van der Heide uit Sneek raakte geïnteresseerd naar aanleiding van een artikel en maakt er inmiddels van alles mee. “Het is heel bijzonder om van het afval van de visboer mooie producten te maken, zoals sieraden en woonaccessoires.”
Na ruim 25 jaar in de zorg te hebben gewerkt gooide Happy van der Heide uit Sneek het roer om. “Ik kwam na een reorganisatie in 2011 zonder werk te zitten en besloot een heel andere weg in te slaan.” Al vanaf haar geboorte heeft ze een talent voor creativiteit. “Daarom was het logisch dat ik het in de creatieve hoek ging zoeken”, vertelt de Friezin. Via een vriendin kwam ze in aanraking met vilt. Schapenwol dat met water, zeep en wrijving omgetoverd wordt tot vilt. Happy: “Ik vond het een machtige ontdekking; al mijn zintuigen werden geraakt en ik werd er heel blij van.” Van een neef die schapen houdt kreeg ze een paar zakken wol cadeau, waar ze meteen mee aan de slag ging.
Zelfstandig
Een jaar van experimenteren volgde. Van mislukken en opnieuw beginnen, om zo alle ins en outs van het vilt te leren kennen. “Het werk werd een verlengstuk van wie ik ben en waar ik voor sta: bewustwording, hart en ziel, liefdevolle aandacht, verbindend en duurzaam.” Happy heeft een traditionele relatie met Hylke, die vroeger ook wel Hip werd genoemd. “Maar die relatie betekent niet dat hij de kosten voor mijn werkzaamheden moet betalen. Daarin wil ik volledig zelfstandig zijn.” ‘Catch a dream’, was het eerste grote symbolische wandkleed dat de ontwerpster creëerde. “Mijn broer vond het prachtig, hij moest en zou het van mij kopen. Ik was door het dolle heen. Met de opbrengst kon ik mooie materialen aanschaffen en mijn kennis en liefde voor dit ambacht via workshops met anderen delen.” Zo werd begin 2014 ‘Studio Hip & Happy’ geboren.
Na een jaar met vilt te hebben gewerkt wilde Happy meer. Haar oog viel op een artikel over visleer maken. “Ik werd enthousiast over het verhaal en volgde een cursus om te leren hoe ik van verse vishuiden leer kon maken. Dat proces bracht fijne herinneringen uit mijn jeugd naar boven”, vertelt Happy. Als 11-jarig meisje leerde ze van haar oom hoe ze de palingen moest stropen, die hij ’s nachts met haar vader had gepoerd. Ze vervolgt: “Het proces gaf mij een heerlijk gevoel, back to nature. Daarom besloot ik het afvalproduct van de visboer te gaan gebruiken, in plaats van het weg te gooien. Een duurzame oplossing, met een prachtig resultaat.”
Visboer
Happy nam contact op met een lokale visboer en hij werd direct enthousiast van haar ideeën. Ze legt uit: “Vrijwel alles van de vis wordt gebruikt. We eten het, van de botten wordt lijmpoeder gemaakt, de kop en staart verdwijnen in kattenvoer en we maken olie van het vet uit de huid. Maar de huid zelf werd weggegooid. De visboer vond het heel bijzonder om nu de gehele vis te kunnen gebruiken en levert regelmatig mooie vishuiden.” Kabeljauw, zeewolf en zalm zijn vishuiden die zeer geschikt zijn om leer van te maken. “Door de verse vishuiden na het schoonmaken een aantal dagen in een natuurlijk looibad onder te dompelen, wordt de huid omgezet tot leer.”
De ontwerpster vervolgt: “Afhankelijk van de looimethode en de eindbewerking die je toepast, krijgt het leer de kwaliteit die je wilt hebben. Van zacht en soepel, tot stug en stevig leer. En naturel of geverfd in elke gewenste kleur. Het soepel maken van leer vergt enige inspanning, maar als eindresultaat heb je een uniek vel visleer in handen. De structuur van de schubben is prachtig zichtbaar, daardoor heeft het leer een chique uitstraling. Bovendien ruikt het echt naar leer, de vislucht verdwijnt zodra de huid gelooid is.” Happy vertelt dat visleer drie keer zo sterk is als kalfsleer. “De vezels van de vissenhuid gaan alle kanten uit; links, rechts en dwars over elkaar. Het heeft een heel stevige structuur.”
De Friezin maakt allerlei producten van het visleer, zoals kommetjes, boekjes, schalen, lampenkappen, tasjes, beurzen, buidels en diverse sieraden. Het is veel proberen en ontdekken, zo kwam Happy tot de conclusie dat de huid van de makreel echt te dun is om leer van te maken. “En de schar heeft van die mooie rode vlekken, maar die gaan er helaas af tijdens het schoonmaakproces.” Voor 2018 werkt Happy aan een indrukwekkend kunstproject, ze werkt aan een kledingstuk dat volledig van stukken visleer en zijdedraad wordt gemaakt. “Heel spannend”, vindt ze.
Positieve energie
“Ik heb een atelier aan huis in Sneek, waar ik regelmatig workshops visleer looien organiseer”, vertelt de designer. Maar ook voor workshops vilten en ‘papier scheppen’ kun je in het atelier terecht. “Bij de laatste workshop leer je op ambachtelijke wijze vellen papier te maken van groente, fruit of tuinafval.” Ze vindt het bijzonder om haar kennis en positieve energie over te brengen op een ander. “Ik doe nu echt wat ik leuk vind. Er wordt tegenwoordig zoveel geklaagd, vooral over banen. Blijf dicht bij jezelf en geniet van het leven”, besluit Happy.
———————————–
Dit artikel is geschreven in opdracht van Friesland Post en gepubliceerd in het oktobernummer, 2017.